درسگفتارهای خداباوری و خداناباوری، علم و دین در فلسفهٔ ویتگنشتاین
زهیر باقری نوع‌پرست
نگرش ویتگنشتاین به خداباوری و خداناباوری و همچنین جایگاهی که او برای علم و دین در زندگی بشر قائل است با نگاههای رایج در مورد آنها تفاوتهای اساسی دارد. در این جلسات به جایگاه دین، خدا و علم در فلسفهٔ ویتگنشتاین می‌پردازیم. این درسگفتارها به زبان انگلیسی است و زیرنویس فارسی دارند. برای دیدن هر جلسه روی لینک یوتیوب آن کلیک نُمایید.
جلسهٔ اول:
در این ویدیو که نخستین ویدیو از این مجموعه است به بررسی امکان ارائهٔ تعریفی از دین می‌پردازم و سپس با بررسی متون برجای مانده ازویتگنشتاین به برخی از عناصر مشترک میان ادیان اشاره خواهیم کرد و آنها را بررسی خواهیم کرد. در این جلسه به رساله منطقی فلسفی ودرسگفتارهایی در باب باور دینی نیز خواهم پرداخت.
جلسهٔ دوم:
در این جلسه به «اشاراتی در پیرامون شاخهٔ زرین فریزر» می‌پردازیم. این ملاحظات شامل نقدهایی است که ویتگنشتاین علیه جیمز فریزر و تصوراتشدر مورد جادو، مناسک و دین طرح می‌کند. با بررسی این متن، تمایز میان علم و دین در فلسفهٔ ویتگنشتاین متاخر مشخص‌تر می‌شود.
https://www.youtube.com/watch?v=4DvKC39ssK4
جلسهٔ سوم:
در این ویدیو ابتدا به مفهوم زبان در فلسفهٔ ویتگنشتاین متقدم خواهم پرداخت. سپس بررسی خواهیم کرد که چرا و چگونه ویتگنشتاین مفهوم بازی زبانیرا پروراند. به بخش‌هایی از کتاب قهوه‌ای و پژوهش‌های فلسفی اشاره خواهیم کرد تا مفهوم بازی زبانی را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.
https://www.youtube.com/watch?v=UfvccIzl1pk&t=828s
جلسهٔ چهارم:
در این جلسه ابتدا به بررسی مفهوم گرامر در فلسفهٔ ویتگنشتاین متاخر می‌پردازیم. «گرامر» در بخش‌های متفاوت آثار ویتگنشتاین به کار رفته و نقشمهمی در فلسفهٔ او بازی می‌کند. نیاز است که ابتدا این مفهوم را بررسی کنیم تا بتوانیم گرامر بازی زبانی دین را دریابیم. از این رو، پس از بررسیگرامر به گرامر بازی زبانی دین و مفهوم خدا در فلسفهٔ ویتگنشتاین خواهیم پرداخت
https://www.youtube.com/watch?v=BQ12kGylR4k&t=174s
جلسهٔ پنجم:
در این جلسه بررسی می‌کنیم که فیدئیسم یا ایمان‌گرایی به چه معناست، ایمان‌گرایان چه کسانی بودند، منظور نیلسن از ایمان‌گرایی چیست و آيا می‌توانویتگنشتاین را ایمان‌گرا نامید؟ آیا ایمان‌گرایی موضعی ضدعقلانی است؟
https://www.youtube.com/watch?v=D1kcYnXjx7Y&t=2035s
جلسهٔ ششم:
خداباوران معمولاً بر این باورند که خدا یک شخص است – یا موجود متشخص است – و همه‌کارتوان، همه‌چیزدان و خیر مطلق است. اما ویتگنشتاین وویتگنشتاینی‌ها (به عنوان مثال دی.زد. فیلیپس) چنین تصوری از خدا را ناشی از سوتفاهم می‌دانند. در این جلسه به استدلال‌هایی که می‌توان از فلسفهٔویتگنشتاین علیه تصور متافیزیکی از خدا ارائه کرد، می‌پردازیم.
https://www.youtube.com/watch?v=xz3QBAEXFno&t=107s
جلسهٔ هفتم:
در کتاب «در باب یقین»، ویتگنشتاین دو بازی زبانی متفاوت را تشریح می‌کند. در یک بازی زبانی، برای فهم جهان مردم به هاتف، غیب‌گو، رمال،مرشد پیر یا کتاب مقدس خود مراجعه می‌کنند و در بازی زبانی دیگری مردم برای فهم جهان به علم مدرن، فیزیک، شیمی، بیولوژی مراجعه می‌کنند. آیامی‌توان از برتری یکی از این دو بازی زبانی نسبت به دیگری سخن گفت؟
https://www.youtube.com/watch?v=bwukuzMCCGA&t=52s
جلسهٔ هشتم:
از برخی از سخنان ویتگنشتاین چنین برداشت می‌شود که او ضدعلم است. در این جلسه ابتدا این سخنان را بررسی می‌کنیم پس از این، به بررسیعلم‌گرایی خواهیم پرداخت. در این جلسه بر علم‌گرایی روش‌شناختی (یا طبیعت‌گرایی روش‌شناختی) تمرکز خواهیم کرد و به تفاوتهای روش‌شناختی میانعلوم انسانی و علوم طبیعی نیز خواهیم پرداخت و بدین منظور دیدگاه برخی از فیلسوفان – همچون راجر اسکروتن و پیتر هکر – نیز مورد بررسی قرارخواهد گرفت.
https://www.youtube.com/watch?v=mr1gE2QDy3c&t=1860s